Seminario sobre a reforma do Sistema Europeo Común de Asilo
03/07/2017
A eurodeputada Cecilia Wikström (Suecia - ALDE) presentou o 16 de novembro 2016 na Oficina do Parlamento Europeo en España o proxecto de reforma do Sistema Europeo Común de Asilo (SECA), así como o Regulamento Dublín IV, que determina a que Estado membro corresponde cada proceso de asilo. A proposta, anunciada en maio pola Comisión Europea, deberá ser debatida e votada en primeira lectura polo Parlamento Europeo nos próximos meses.
Wikström manifestou durante o seu encontro en España que Europa, a rexión máis rica do mundo, ten marxe de manobra para liquidar a crise: Se non podemos lidar cun fluxo de refuxiados que representa o 0,2% da poboación europea como llas manexan nos países en vías de desenvolvemento, que acollen o 85% dos refuxiados do mundo. Neste sentido, criticou que 22 ou 23 países da Unión laváronse as mans, á hora de participar en proxectos de acollida de refuxiados.
A eurodeputada sueca ha salientado o carácter vinculante e unitario desta reforma para evitar que cada Estado membro desenvolva unha política de asilo independente. A pesar diso, para Wikström o mecanismo de redistribución automático que a proposta da Comisión ideou para evitar que todo o peso dos refuxiados recaia nos Estados fronteirizos é insuficiente. Ao seu parecer o teito que se fixou nun 150% da capacidade de cada país (un cálculo entre PIB e poboación) para disparar o mecanismo é insuficiente e tardío e considera que debería activarse cando o país chega ao 75% da súa capacidade.
Así, Wikström lamentou o fracaso o mecanismo de emerxencia para reacoller a 160.000 solicitantes de asilo de Grecia e Italia ao resto de países da UE xa que máis dun ano despois só completouse o 3,5% do obxectivo. "É estraño que desenvolvésemos unha unión monetaria e que esteamos en camiño dunha unión enerxética pero que non atopásemos a enerxía para unha unión humanitaria".
A eurodeputada manifestou a necesidade de tomar a iniciativa ante os auxes dos movementos "nacionalistas, xenófobos e racistas" e por iso celebra a proposta da Comisión a pesar de ser "insuficiente", desde o punto de vista do Parlamento Europeo.
Wikström tamén criticou o pacto con Turquía por fraguarse con "cero escrutinio democrático" e "esquivando por completo ao Parlamento Europeo".
Á representante na Eurocámara acompañáronlle como relatoras o analista político da Comisión Europea Juan Luís Ballesteros, a subsecretaria xeral de asilo do Ministerio do Interior, Cristina Eslamiada, así como Oriol Canals, representando á ONG de salvamento marítimo ProActiva Open Arms e a defensora do pobo, Soidade Becerril.
Por parte da Comisión Europea, Ballesteros fixou os cinco obxectivos da reforma. Primeiro, crear un sistema equitativo e sustentable. En segundo lugar, conseguir converxencia entre as institucións europeas e os Estados. Terceiro, evitar os movementos secundarios. Cuarto, reforzar o carácter e o mandato da axencia de asilo europea. E quinto, consolidar o sistema de almacenamento de impresións dixitais, Eurodac.
Entre os asistentes figuraron ducias de organizacións que colaboran con refuxiados e migrantes: UNICEF, Pobos Unidos, ACNUR, ACCEM, CEAR, Amnistía Internacional, Diaconia etc. así como diplomáticos das distintas embaixadas ou deputados, senadores e concelleiros españois. Ademais, participaron no encontro os dez refuxiados de Síria, Iraq, Afganistán e Ucraína que conforman o proxecto Integra da Universidade Camilo José Cela.
O foro estivo acompañado dunha exposición fotográfica do fotoperiodista Olmo Calvo, que retratou o camiño dos refuxiados desde as illas gregas seguindo coa ruta dos Balcáns.
Pola súa banda, Oriol Canals achegou a súa experiencia e a de ProActiva Open Arms Premio Cidadán Europeo 2016- salvando vidas nas beiras das illas gregas. No seu discurso, Canals criticou o papel dunha UE que non é capaz de dar apoio a institucións locais nin a organizacións que dispoñen de vontade e recursos para axudar na crise.
Cristina Eslamiada, representando ao Ministerio do Interior, mostrouse favorable a unha reforma que pretende atallar o problema a escala europea pero pediu que se teña en conta a situación particular de cada país. Doutra banda, a defensora do pobo, Soidade Becerril, esixiu que se revise o sistema de protección de solicitantes de asilo en España e a implementación dun centro xestionado polo Estado que tramite os procesos de asilo.
Os participantes entre o público da sociedade civil manifestaron a súa preocupación pola falta de apoio das institucións europeas nos campos de refuxiados en Grecia, a falta da figura da protección xurídica, dos procesos de traslado que conciernen aos nenos, o auxe da xenofobia e os populismos, as transgresiones dos Estados membros que non cumpren directivas europeas, os excesivos tempos de espera para culminar un proceso de asilo ou o dereito ao acceso á educación superior por parte dos refuxiados.
CONCLUSIÓNS
Automatismo. A principal novidade da reforma na proposta da Comisión Europea é a posta en marcha dun mecanismo compensatorio vinculante e automático de solidariedade cando un Estado membro supere o 150% da súa capacidade de acollida, tendo en conta o seu peso en poboación e en PIB. A relatora do Parlamento Europeo, Cecilia Wikström, pretende reducir esta porcentaxe ao 75%.
Repartición desigual. Existen hoxe máis de 60 millóns de refuxiados no mundo. Deles, entre 1 e 1,5 millóns conseguiron chegar ás costas de Europa. Son só un 0,2% da nosa poboación, fronte a países como Líbano onde supoñen un 40%. Dentro da UE, mentres Suecia acolleu a 173.000 refuxiados o ano pasado, converténdose no primeiro país europeo en relación coa súa poboación, Croacia recibiu a tan só 25 ou Lituania a 35. A España só chegaron aproximadamente 700 refuxiados aos que hai que engadir os recolocados de Libia e Turquía.
Igualdade de trato. En Europa, hai que axuntar criterios sobre protección social, gasto público e tamén sobre consideracións como que entendemos por país terceiro seguro. En foros mundiais, deberá abordarse tamén o fenómeno da inmigración económica irregular de maneira máis coherente.
Menores. Hai que protexer os dereitos do menor e en particular os do menor non acompañado, así como potenciar os procesos de reunificación familiar e atender á perspectiva de xénero. España xa acolle a menores non acompañados.
Axilidade. Sobre o terreo, confírmannos as ONG presentes hoxe, Europa é lenta e mostra pouca axilidade. Nestes momentos un procedemento de asilo pode durar ata 2 ou 3 anos.
Crise ou oportunidade Nestes momentos hai 4 contribuíntes por cada europeo xubilado, e en 25 ou 30 anos podería haber só 2. Os refuxiados poderían mitigar esa ameaza demográfica que se lle presenta á UE, evitando o envellecemento da poboación e o abandono rural.
A retórica importa. Non debería falarse de repartición de carga senón de repartición xusta de responsabilidades e non debería falarse de crise senón dunha situación ou mesmo dunha oportunidade de acordo con criterios demográficos. Xa non estamos ante un fenómeno intenso pero acoutado no tempo. A acollida de refuxiados e de solicitantes é unha nova normalidade á que debemos afacernos. Europa debe poder chegar a unha unión humanitaria se foi capaz de crear outras unións como a enerxética ou a monetaria.
Solidariedade. O feito de que miles de persoas doaron fondos a unha ONG como ProActiva Open Arms demostre a solidariedade da poboación europea que quere unha solución para estes refuxiados e solicitantes de asilo. É unha mensaxe da sociedade civil máis silencioso que os discursos xenófobos pero tan importante para telo en conta. Debemos levar a iniciativa e non ir a remolque dos discursos populistas.
Populismos. Os populistas utilizan a cuestión dos refuxiados nos seus discursos xenófobos, vímolo durante a campaña do Brexit. Pero resulta vital manter Schengen, que é un dos alicerces da UE. Nestes momentos hai 5 países que volveron a aplicar controis nas súas fronteiras. Dublín IV aspira a corrixir isto.
A guerra. O fenómeno da inmigración e o das solicitudes de asilo non se deterán. Non se pode frear a chegada de refuxiados mentres non se deteñan as guerras existentes na nosa veciñanza, feito que deberemos ter moi en conta e integralo con maior coherencia na nosa política exterior. Existe unha obrigación humana de acoller a persoas necesitadas.
